Szanowni Państwo!
Z uprzejmą prośbą zwraca się Helena Kazancewa – wykładowca języka polskiego z Białorusi.
Mam kłopot z wyjaśnieniem moim studentom tego, jak się tworzy formy trybu rozkazującego. A właśnie co dotyczy czasowników kończących się zbiegiem spółgłosek, ostatnią z których jest spółgłoska wargowa.
W podręcznikach dla obcokrajowców, które są mi dostępne, używa się dwóch reguł:
1. Jeśli temat czasownika kończy się spółgłoską wargową, przy tworzeniu rozkaźnika temat twardnieje: zrób, kip, mów itd.
2. Jeśli temat czasownika kończy się zbiegiem spółgłosek albo nie tworzy sylaby, dodaje się sufiks –ij (-yj): rwij, śpij, drzyj, zamknij, marznij, poślij.
Wytłumaczywszy w ten sposób (byłam pewna, że powiedziałam wszystko), przy układaniu testu sprawdzającego zastosowałam między innymi czasowniki: martwić się, nakarmić, załatwić, wątpić, zrozumieć i poprosiłam o utworzenie form trybu rozkazującego od nich.
Zgłupiałam, kiedy, zacząwszy sprawdzać, zobaczyłam formy, utworzone od tych czasowników za pomocą sufiksu –ij. Studenci zrobili niby wg reguł (przynajmniej tych, które podałam), a mimo to, zrobili źle.
Może gdzieś w gramatykach jest taka reguła (której nie spotykałam, nie znam), że przy tworzeniu trybu rozkazującego sufiksu –ij nie dodaje się do tematów, zakończonych zbiegiem spółgłosek, jeżeli ostatnią spółgłoską tego zbiegu jest spółgłoską wargową? Czy ja mogę podać to studentom jako regułę, czy to jest zbieg okoliczności, i zdarzyło mi się w jednym zadaniu przez przypadek nazbierać tyle wyjątków? Czy istnieją jeszcze podobne przykłady? Może to tylko jakaś tendencja, dopiero obserwacja, którą trzeba by sprawdzić, zanim będzie się opowiadać z pewnością?
I, zresztą jak wyjaśnić sytuację z parą aspektową rozumieć – zrozumieć, gdzie oba czasowniki należą do IV (III) koniugacji (poprzednie „kłopotliwe” słówka należały do II), przy czym forma rozumiej jest utworzona zgodnie z regułami od tematu 3 os. l.mn. (rozumieją), formę zrozumiej uważa się za dopuszczalną (choć miałaby być taka wg reguły), a zrozum jest formą normalną i powszechną? Co jest z czasownikiem weź (I), utworzonym od tematu weźm’, gdzie spółgłoska wargowa w wygłosie ginie? Czy to jest jedyny wyjątek, czy istnieją podobne czasowniki?
Przepraszam Państwa za kłopot i długie tłumaczenie, wiem, że zadaję chyba niełatwe pytanie. Bardzo proszę o pomoc.
Z serdeczną wdzięcznością,
Helena Kazancewa

Witam!
Chodzi o utworzenie przymiotnika od nazwy miasta Altdorf. Wydaje mi się, że prawidłową formą jest altdorfski, lecz spotkałam się również z wersją altdorfijski. Jaka jest zatem poprawna forma? A może obie?
Pozdrawiam
Aliah

Witam!
Czy przymiotnik chicagoski jest dziś poprawny? Notuje go pod „Chicago” (i tylko ten przymiotnik) Słownik poprawnej polszczyzny Doroszewskiego. Współczesne słowniki podają (chyba) już tylko chicagowski (czikagowski). Czy literka w pojawiła się tutaj zgodnie z jakąś regułą?
Pozdrawiam.

Jak należy skracać imiona obce rozpoczynające się na „Th“? Czy „Th“ należy koniecznie traktować jak dwuznak „Ch“? Korektor mojej monografii poprawia skrót imienia Theodore z „T.“ na „Th.“, jednak pozostawia zastosowany przeze mnie skrót imienia Thomas („T.“). Czy zatem należy zapisywać: amerykański prezydent Th. Roosevelt (imię Theodore), ale amerykański wynalazca T. Edison (imię Thomas)?
Wydaje mi się to wbrew logice i według mojej opinii pisownia powinna zostać ujednolicona. W jaki sposób?

Szanowni Państwo,
okolice na północ od Rzymu zamieszkiwało italskie plemię Falisków. Jak będzie brzmiał przymiotnik od tej nazwy: faliski czy faliskijski (a może jeszcze inaczej)? W publikacjach można znaleźć obie formy, czy któraś jest poprawniejsza?
Z szacunkiem
Bartek, stały czytelnik

Dlaczego przymiotnik od nazwy Irak to iracki, a nie irakijski, skoro mieszkańcy to Irakijczyk i Irakijka?

Szanowni Państwo,
dlaczego w WSPP forma trybu rozkazującego czasownika jeździć: jeździj uznana została za potoczną, natomiast forma jeźdź jest literacka?

Zgodnie z podręcznikiem prof. Strutyńskiego formy trybu rozkazującego tworzymy od tematu czasu teraźniejszego, do którego dodajemy odpowiednią końcówkę osobową trybu rozkazującego. Jeśli temat czasu teraźniejszego kończy się na zbitkę spółgłoskową, wówczas dodajemy do niego końcówkę -ij (:-yj). Z czego wynika zatem uznanie poprawnej gramatycznie formy za potoczną?

Z poważaniem
M.M.

Szanowni Państwo,
gdybyśmy zapragnęli (na przykład na użytek gier słownych) utworzyć oboczny dopełniacz l.mn. zakończony na -ij/-yj dla wszystkich rzeczowników rodzaju żeńskiego kończących się na -ia, -ja, to jak powinniśmy postąpić np. ze skodą felicią (wym.: felicją)?
Czy należałoby – uwzględniając wymowę i biorąc wzór z tradycyj i policyj – przemieszczać się kawalkadą felicYj?
Z poważaniem
Ewa D.

Czy dopuszczalne jest użycie w dopełniaczu liczby mnogiej końcówek -ij, -yj (np. w słowach religij, okazyj) w sytuacji, gdy ani kontekst, ani żadne inne środki językowe (typu wszystkich religii, tych okazji) nie wskazują, że chodzi o liczbę mnogą, a ta jest istotna? Dodam, że sprawa dotyczy przekładu z języka obcego pisanego archaizującą prozą poetycką.

Czy ukraińskie nazwiska zakończone na -ij, np. Huzij (Гузій) powinniśmy odmieniać tak samo jak te z końcówką -yj, czyli jak przymiotniki?